Virusi spadaju u grupu patogena, izazivača bolesti kako kod čoveka tako i kod biljaka, životinja i bakterija. Naziv potiče od latinskog virus, što znači živ otrov. Ali šta su virusi zapravo i kako utiču na ljudski organizam?
Građa virusa
Virusi predstavljaju acelularne organizme koji se sastoje iz dve komponenete. Proteinskog omotača-kapsida i genetičkog materijala (DNK ili RNK) u kome je sadržana informacija za samoreplikaciju. Upravo ova sposobnost svrstava viruse u živa bića.
Životni ciklus
Kao obligatni paraziti virusi nisu u stanju da žive bez ćelije domaćina. Van nje oni su inertni.
Tek nakon što pronađu ćeliju domaćina i prikače se za nju počinje njihov „život“. Nakon adhezije za domaćina preko specifičnih receptora na ćeliji virus ubacuje svoj genetički materijal u ćeliju i preuzima je u potpunosti.
Cela ćelija se podređuje sintezi proteina potrebnih za izgradnju kapsida novih čestica virusa, kao i umnožavanju genetičkog materijala virusa. Nakon nekoliko stotina ponovljenih ciklusa replikacije i sinteze unutar ćelije domaćina formiraju se novi virusi spremni za dalju „invaziju“. Ćelijska membrana ćelije domaćina puca i virus se oslobađa iz nje. Od početne jedne čestice dobija se stotine kopija od kojih svaka traži novog domaćina.
Bolesti i lečenje
Zahvaljujući jednostavnosti svoje građe i životnog ciklusa virusa bolesti koje izazivaju je teže kontrolisati od bolesti izazvanih bakterijama. Dok su bakterije osetljive na antibiotike za viruse to ne važi.
Lečenje se svodi na autoimunizaciju, vakcinaciju i lečenje antiviroticima.
Dok autoimunizacija podrazumeva da je domaćin stekao imunitet tako što je preležao bolest, vakcinacija je preventivna mera protiv bolesti. Bilo da se telo samo stimuliše da unapred proizvede određenu odbranu ili mu se daju već gotovi antigeni spremni za borbu sa bolestima.
Lečenje antiviroticima se bazira na blokiranju ulaska virusa u ćeliju ili pak na onemogućavanje umnožavanja virusa unutar ćelije. Zbog same prirode virusa i njegove sposobnosti da se stalno prilagođava tj. mutira teško je naći odgovarajući dugodelijući antivirotik.
Virusi oko nas
Mnoge bolesti su izazvane virusima a da toga možda i nismo svesni.
Zauške- Mumps virus
Besnilo- Rabies virus
Herpes – Herpes simplex
Vodeni mehuri- Varichela zoster
Mononukleoza- Epstein-Bar
Velike boginje- Variola vera
Hepatitis- Hepatitis A, B, C
Poliomijelitis- polio virus
AIDЅ-HIV
Prehlada, rinitis-rinovirusi
Ebola- arbovirusi
Grip
Posebnu grupu virusa predstavljaju oni koji dovode do stvaranja tumora tzv. tumor virusi. Oni ne dovode ćeliju domaćina do smrti već utiču na njenu morfologiju i životni ciklus.
Autorka: Nadica Jevtić
